واکاوی فهم انتقادی از گفت‌وگوی بین ادیان در تجربه و ذهنیت ایرانی

بیش از 30 سال است که حضور در اجلاس‌ها و سمپوزیوم‌های گفت‌وگوهای بین ادیان در دستور کار برخی از سازمان‌ها و نهادهای دینی و اجتماعی ایران قرار گرفته است. کنشگران فعالیت‌کننده، ازنظر دانش و تجربه و نیز رویکردهای متفاوتی که برگزیدند، منبع مهمی برای تحلیل به شمار می‌روند. این پژوهش می‌کوشد به فهم دانش و تجربۀ کنشگران و تفسیر انتقادی آنها به گفت‌وگوی بین ادیان بپردازد و با ساخت و نظام‌مندسازی مضامین فراگیر مرتبط با آن، تحلیلی روشمند از آن ارائه دهد. از این نظر، این پژوهش با رویکردی توصیفی‌تحلیلی و با روش کیفی انجام شده است. بدین‌منظور، در کنار یافته‌های نظری سعی شد با استفاده از تکنیک مصاحبۀ نیم‌ساخت‌یافته، داده‌های تجربی گردآوری شود. روش نمونه‌گیری، هدفمند و معیار اشباع نظری مصاحبه با 15 نفر از فعالان این حوزه است. در تحلیل مضامین، مشخص شد نگاه انتقادیون به گفت‌وگو و دیگری، برون‌دینی است. گفت‌وگو را به‌مثابۀ امری اخلاقی و نه صرفاً دینی در نظر گرفته‌اند. بین معنای الهیاتی و معنای عمومی از گفت‌وگو تفاوت قائل‌اند. نگاه قدرت و حاکمیتی به گفت‌وگو و دولتی‌شدن این سنخ از گفت‌وگوها نقد کرده‌اند و الهیات‌گرایی را مانع جدی برای آن می‌دانند.